بررسی آثار حسادت بر سبک زندگی انسان بر اساس باورهای دینی | آتشی که خرمن زندگی را می‌سوزاند

به گزارش شهرآرانیوز، اگرچه رذایل اخلاقی همگی آثار و عواقب منفی دارند و زندگی انسان را دچار ابتلا و بی‌برکتی و حتی بحران می‌کنند، هستند برخی رذایل که نسبت‌به رذایل دیگر به‌مراتب بدتر و دارای آثار مخرب‌تر هستند؛ مثل حسادت که کار را حتی تا پای قتل و کشتن دیگری پیش می‌برد؛ نمونه‌اش قابیل که از سر حسادت، برادر خود هابیل را به قتل رساند. مروری کرده‌ایم حسادت و عواقب منفی آن را.

مبتلا به افسوس دائمی

درکنار زشتی اخلاقی، حسد یک بیماری مهلک روحی نیز محسوب می‌شود؛ چون شخص حسود همیشه با دیدن نعمت و برخورداری دیگران، دچار رنج و سختی و وجودش سراسر غصه و غم می‌شود؛ برای همین انسان‌های حسود دائم غمگین هستند. امیرالمؤمنین امام‌علی (ع) می‌فرمایند: «حسود، بسیار افسوس می‌خورد». بنا بر تصریح روایات، انسان حسود مثل کشاورزی است که سختی کاشت، داشت و برداشت را تحمل می‌کند، اما یک‌باره خرمن خود را آتش می‌زند و آن را نابود می‌کند.

غمگین از نعمت دیگران!

حسد یعنی بد خواستن برای دیگری، رشک بردن و آرزوی نابودی نعمت دیگران را داشتن. دانشمندان اخلاق درباره حسد و حسود می‌گویند: حسد، حالتی است نفسانی و حسود، کسی است که نتواند نعمتی را که خداوند به دیگری عنایت کرده است، تحمل کند و با دیدن نعمت و برخورداری‌های دیگران، غم و اندوه بر جانش بنشیند و نیستی آن نعمت را آرزو کند؛ چه خودش آن نعمت را داشته باشد، چه از آن بی‌بهره باشد؛ به همین دلیل هم از حسد، به بدترین مرض‌های نفس و بدترین و خبیث‌ترین رذایل اخلاقی تعبیر می‌شود.

آثار شوم خانوادگی حسادت

به‌دلیل آثار منفی فردی، خانوادگی و اجتماعی صفت زیان‌بار حسادت، قرآن و آموزه‌های روایی به‌شدت انسان را از حسد نهی کرده‌اند. قرآن کریم در دو آیه به آثار شوم و خشونت‌بار حسادت در خانواده تأکید و تصریح می‌کند؛ یکی در آیه۳۰ سوره مائده که درباره ماجرای قتل هابیل توسط برادرش قابیل می‌فرماید: «نفس [طغیانگرش]، کشتن برادرش را در نظرش سهل و آسان جلوه داد، پس او را کشت و از زیانکاران شد» و در بیان داستان حضرت یوسف (س) و برادرانش نیز به صفت زشت حسادت اشاره می‌کند.

بیماری لاعلاج

از پیامبر (ص) روایت است که: «ترسناک‌ترین چیزی که از آن بر امت خود می‌ترسم، این است که مال آنها زیاد شود، پس بر یکدیگر حسد بورزند و یکدیگر را به قتل برسانند». امام‌علی (ع) هم درباره آثار منفی حسادت می‌فرمایند: «کیفر آدم حسود برای تو همین بس که در وقت سرور و خوشحالی تو، او غمگین و غصه‌دار است». (بحار، ج‌٧٣، ص٢٥٣). ایشان همچنین حسد را لاعلاج می‌دانند و می‌فرمایند: «حسد، بیماری علاج‌ناپذیری است که جز با از پای درآمدن حسود یا مرگ طرف مقابل، زوال نمی‌پذیرد!». (فهرست غرر، ص٦٧)

عامل خشونت‌های خانگی

همان‌طور که بیان کردیم، حسادت از رذایل اخلاقی است که بسیاری از رفتار‌های زشت و ناپسند انسان به‌ویژه خشونت در خانواده، از آن ریشه می‌گیرد. حسادت اعضای مختلف خانواده می‌تواند درباره دیگر اعضا بروز کند؛ مثل حسادت شوهر به همسر در موفقیت تحصیلی یا شغلی و... یا حسادت زن به شوهر، حسادت برادران و خواهران به یکدیگر که هریک اگر درمان نشود، نه‌تنها بذر کینه را در دل اعضا می‌کارد، بلکه خانه را تبدیل به جهنم می‌کند.

آتشی که حسنات را می‌بلعد

روایات هم به‌شدت دربرابر حسادت موضع دارند و از آثار شوم آن می‌گویند؛ از پیغمبر (ص) روایت است که: «حسد و ایمان (هرگز) در دل یک نفر جمع نمی‌شوند» (مستدرک، ج١٢، ص١٨) و نیز از ایشان است که: «آدم حسود -درحقیقت- یک آدم لجوج و ستیزه‌جوست؛ زیرا او به قضا و مقدرات الهی تن نمی‌دهد» (لئالی‌الاخبار، ج‌٢، ص١٩١). امام‌باقر (ع) نیز تأکید می‌کنند: «حسد مانند آتشی که هیزم خشک را با حرص و ولع می‌خورد، ایمان آدمی را به‌سرعت تباه و نابود می‌سازد». (بحار، ج‌٧٥، ص٢٥٢)

در ادامه حتما بخوانید کلید خوشبختی در دست زبان | بررسی نقش گناهان زبانی و تأثیر گفتار بر سرنوشت انسان

یوسف (ع) را حسادت به چاه انداخت!

قرآن همچنین در آیات۵ تا ۱۰ سوره یوسف اشاره می‌کند به اینکه حضرت یعقوب (ع) بعد از شنیدن ماجرای خواب فرزندش یوسف (ع) در مورد حسادت ورزیدن برادران به او گفت: جریان خواب را به برادرانت نگو که علیه تو توطئه می‌کنند. سپس قرآن کریم پرده از راز خشونت برادران یوسف (ع) درباره او برمی‌دارد که براساس حسادت، تصمیم به قتل او گرفتند و همین حسادت باعث شد یوسف (ع) سال‌ها از خانواده دور بماند و پدر در دوری او به قدری گریه کند که بینایی‌اش را از دست بدهد.

درمان حسد

درمان حسد، هم راه‌های معنوی دارد، هم اسباب علمی و عملی. علاج عملی حسد آن است که همه رفتار‌هایی را که ریشه در حسادت دارند، ترک کنیم؛ مثلا اگر حسادت اقتضا می‌کند که متعرض عرض و آبروی کسی شویم، زبانمان را حفظ کنیم یا در حق کسی که به او حسادت داریم، بخشش و محبت کنیم تا فاصله‌ها از میان برداشته و قلب ما به هم نزدیک شود. راه اصلی علاج حسد، قطع ریشه‌های آن به‌ویژه کبر و خودبزرگ‌بینی و خود را عزیزداشتن و شدت حرص است.